ابیاری قطره ای آبیاریقطره ای عبارتست ا

انواع سیستم های قطره ای

آبیاریدریپ :
پخش آهسته آب برسطح خاک به صورت قطرات مجزا یا پیوسته ، یا جریانهای باریک از حفره های ریز آبیاری دریپ نام دارد . در بیشتر موارد آبیاری دریپ و آبیاری تریکل ( قطره ای ) مترادف یکدیگر به کار می روند 

دستگاه آبیاری بارانی قرقره ای ثابت- چرخاب

سیدابراهیم دهقانیان

عضو هیات علمی مرکز تحقیقات کشاورزی فارس بخش فنی و مهندسی کشاورزی

مهدی زارعی

کارگاه فنی رودبال مرودشت

۱۳۹۱

در حال حاضر روش آبیاری مورد استفاده برای این اکثر گیاه در کشور روش سطحی می باشد، که موجب مصرف آب به مقدار زیاد و پایین آمدن بازده آبیاری می گردد. آبیاری بارانی یکی از روش های آبیاری می باشد که می تواند راندمان استفاده از آب را بهبود ببخشد. این روش آبیاری دارای انواع مختلفی می باشد که هر روش دارای مزایا و معایبی می باشد. هم اکنون رایج ترین روش آبیاری بارانی در کشور کلاسیک ثابت با آبپاش های متحرک می باشد. این روش دارای معایبی می باشد که استفاده از آن را برای بهره برداران با مشکل روبرو نموده است از آن جمله مزاحمت سیستم آبیاری برای ماشن های عملیات کاشت، داشت و برداشت می باشد و نیاز به ورد نیروی انسانی به ناحیه ای که تازه آبیاری شده که بامشکلاتی همراه است. همچنین اجرای این روش مستلزم حفر تعداد زیادی کانال و وقت گیر می باشد. لذا این نیاز احساس گردید تا روش مناسبتری که کارایی بالاتری نسبت به روش های موجود داشته باشد و در مزارع زارعینی که سطح مزارع آنها کوچک می باشد قابلیت کار برد داشته باشد استفاده گردد.

• مشخصات دستگاه

این دستگاه در سه حالت مختلف امکان آبیاری مزارع را فراهم می نماید

• آبیاری با آبپاش و حرکت آبپاش بصورت استقرار به استقرار توسط کارگر
• آبیاری با آبپاش و حرکت آبپاش توسط دستگاه بصورت تدریجی
• آبیاری با بوم و پخش آب توسط اسپریر، حرکت بوم توسط دستگاه و بصورت تدریجی

دستگاه آبیاری قرقره ای ثابت –چرخاب از یک قرقره بر روی یک پایه ثابت تشکیل شده که بصورت خودکار توسط یک عدد توربین و گیربکس اختصاصی،  لوله پلی اتیلن نرم  ۳۲ میلیمتری بطول ۱۰۰ متر را با سرعت حداقل ۴/۱ تا حداکثر ۴/۴ متر در ساعت جمع آوری نموده و همزمان آبیاری را انجام می دهد.

سه پایه که دو پایه آن بشکل اسکی می باشد به انتهای لوله وصل می شود. آبپاشی متناسب با قطر لوله و فشار مورد نیاز سیستم بر روی آن نصب می شود.  وزن این سه پایه با آبپاش آن کمتر از ۳ کیلو گرم می باشد و قبل از هر نوبت آبیاری با دست و توسط کارگر یا توسط دستگاه وینچ باز کننده لوله ها در سطح مزارع باز می شوند. ودر محل استقرار اولیه قرار می گیرند.

شکل ۱- دستگاه موتوری جهت باز کردن لوله ها قبل از شروع آبیاری شکل الف جهت مزارع کوچک شکل ب جهت مزارع بزرگ

قرقره ها  که در نوع دستی آن دارای وزنی حدود ۶۰ کیلو گرم و نوع اتوماتیک آن دارای وزنی حدود ۱۰۰ کیلو گرم می باشد، بصورت ثابت و بر روی فنداسیون سیمانی قرار می گیرند. بگونه ای که قابلیت چرخش به هر جهت را دارا می باشد. فاصله قرار گرفتن قرقره ها از هم بر روی لوله آبرسان بسته به نوع آبپاش از ۱۲ تا ۱۸ متر از یکدیگر می باشد. آب مورد نیاز هر قرقره توسط خط لوله آبرسان که در زیر زمین در کنار قرقره ها قرار دارد توسط یک عدد رایزر و شیر خودکار تامین می گردد.

شکل ۲ – نمایی از دستگاه خودکار و دستی نصب شده در مزرعه

پس از اتمام آبیاری سه پایه همزمان با نزدیک شدن به قرقره اهرمی را به سمت عقب فشار داده و شیر یک ضربی را که قبل از توربین قرار دارد می بندد و مسیر حرکت آب را از روی توربین قطع می نماید. در صورت جمع شدن نامنظم لوله ها این عمل باز انجام می شود و مسیر حرکت آب قطع می شود.

بر روی گیربکس دستگاه اهرمی وجود دارد که این امکان را به دستگاه می دهد که حرکت گیربکس را خلاص نماید و از در گیری دنده های گیربکس با قرقره خوداری شود. این اهرم هنگام باز کردن لوله ها از روی قرقره ها مورد استفاده قرار می گیرد. جهت ردیف جمع شدن لوله ها از یک اهرم نگهدارنده لوله استفاده می گردد.

از دستگاه آبیاری قرقره ای می توان بصورت دستی و بدون استفاده از توربین و گیربکس از آن استفاده نمود و محل آبپاش را استقرار به استقرار بوسیله هندل یا با استفاده از دستگاه موتوری جابجا نمود.

شکل۳- دستگاه جمع کننده در سیستم دستی

مزایای دستگاه

• نصب سریع و راحت این روش آبیاری بهمراه به حداقل راندن حفر کانال جهت انتقال آب در این روش نسبت به آبیاری کلاسیک ثابت
• نیاز به وارد شدن نیروی انسانی به نقاطی که تازه آبیاری شده اند در این روش نمی باشد و دستگاه خود حرکت آبپاش را بر عهده دارد.
• یکنواختی توزیع آب در مسیر حرکت آبپاش و کاهش اثر باد و ایجاد مزرعه یکنواخت
• کاهش نیروی انسانی جهت تغییر محل آبپاش و حذف خطای آنها
• امکان استفاده سیستم در اراضی کوچک و با دبی متغییر
• امکان تغییر دستگاه از حالت خودکار به دستی
• سادگی و استحکام دستگاه
• بومی بودن دستگاه و ساخت تمام قسمت های دستگاه در داخل کشور
• امکان جابجای دستگاه به اراضی دیگر کشاورزی یا انبار در زمانی که به دستگاه نیاز نباشد

روش اجرا

استفاده از این دستگاه و روش آبیاری می تواند جایگزین مناسبی جهت آبیاری کلاسیک ثابت باشد. و در مزارع از آن براحتی استفاده نمود. جهت اینکار نیاز است تا یک خط لوله آبرسان در وسط عرض ۲۰۰ متری یا کمتر از آن در عمق حداقل یک متری خاک نصب گردد پس از آن در فواصل ۱۸ متری از هم با استفاده از یک کمربند، رایزر و شیر خودکار آب را به سطح مزرعه انتقال داد. سپس باستفاده از یک کلید شیر خودکار و بست و قلاب آب را بدرون دستگاه فرستاد تا دستگاه عمل آبیاری را براحتی انجام دهد. جهت قطع جریان آب کافی است کلید را از شیر خودکار آزاد نمود.

• مشخصات آبپاش مورد استفاده در دستگاه

آبپاش مورد استفاده در این سیستم می تواند دارای مشخصات زیر باشد:

دو نازله: ۳تا ۶ میلیمتر * ۵/۲ تا ۳ میلیمتر، ترجیحا از آبپاش های یک اینچ  با نازل ۶*۳ استفاده گردد

فشار کارکرد: فشار و رودی به دستگاه جهت حرکت توربین ۱ تا ۶ اتمسفر ترجیحا برای آبپاش پیشنهادی فشار ورودی به دستگاه ۴ اتمسفر در سیستم دستی نیز فشار ورودی به دستگاه برابر ۴

اتمسفر می باشد.

آبدهی آبپاش: بین ۴/۰ تا ۱ لیتر در ثانیه

قطر دایره خیس شده: ۲۴ تا ۳۸ متر

زاویه نازل:بین ۲۰ تا ۳۰ درجه در مناطق باد خیز از آبپاش با زاویه کمتر استفاده شود.

• مشخصات فنی و هیدرولیکی دستگاه های خودکار و دستی

فشار ورودی به دستگاه: ۴ اتمسفر

دبی ورودی به دستگاه: ۶۳/۰ لیتر در ثانیه در دستگاه های خودکار  و در دستگاه های دستی تا یک لیتر در ثانیه قابل افزایش می باشد

افت دو سر توربین در حداکثر سرعت: ۳/۰ اتمسفر و حداقل سرعت: ۱/۰ اتمسفر

افت بعد از دستگاه تا قبل از آبپاش با ۱۰۰ متر لوله ۳۲میلیمتر: ۱ اتمسفر در سیستم های دستی نیز افت برابر یک اتمسفر می باشد.

تفاوت افت لوله هنگام باز بودن و پیچده بودن بر روی قرقره: ۱/۰ اتمسفر

فشار سر آبپاش : ۳/۲ تا ۳ اتمسفر

شدت پاشش هر دستگاه

• نکات بهره برداری

بدلیل استفاده از آبپاش تمام دور در این سیستم نیاز است تا در استقرار اول که در مرز اراضی می باشد مدت زمان هر استقرار ۵/۱ برابر هر زمان استقرارهای معمولی می باشد.

در فصل زمستان اگر نیاز به آبیاری مزرعه باشد بدلیل یخ زدن آب درون لوله های ۳۲ میلیمتری شروع آبیاری بعد از گرم شدن لوله ها حدوداً ساعت ۱۰ صبح به بعد باشد.

محل قرار گرفتن اسکی در شروع هر نوبت آبیاری در مزرعه مشخص و معین گردد.

هنگام جمع آوری لوله ها بر روی قرقره ها سعی گردد لوله ها بصورت ردیف جمع آوری گردد.

استفاده از آشغال گیر جهت ورود ذرات درشت به سیستم ضروری است.

• نکات ضروری نگهداری

بصورت دوره ای هر سه ماه یکبار محل یاتاقان ها را روغن کاری گردد.

در فصل زمستان که نیازی به آبیاری نمی باشد اسکی ها و آبپاش ها را در انبار قرار دهید. در صورتی که امکان داشته باشد قرقره ها را هم به انبار انتقال دهید.

 

مزایا و معایب آبیاری بارانی

معرفی اجزای سیستم‌های آبیاری بارانی

‏هر چند سیستم‌های آبیاری بارانی متنوع هستند اما وجوه مشترک نیز بین آن‌ها وجود دارد. در این مطلب به بیان این اجزای سیستم‌های آبیاری بارانی به طور کلی می‌پردازیم و بیشتر تمرکزمان بر روی سیستم‌های کلاسیک می‌باشد.

سیستم پمپاژ و تأمین فشار: